آی‌پی (IP) کلمه‌ای که روزانه بارها آن را شنیده و شاید به سادگی از کنار آن می‌گذریم، آدرس آی‌پی یکی از مهم‌ترین پروتکل‌های موجود در دنیای شبكه است ، به جرئت می‌توان گفت، اگر IP وجود نداشت اینترنت کنونی نیز به هیچ عنوان برای ما قابل استفاده نبود، چرا که یکی از مهم‌ترین راه‌های شناسایی دستگاه‌های موجود در شبکه استفاده از آدرس آی‌پی آن‌هاست.
آدرس IP چیست؟
در واقع IP مخفف عبارت Internet Protocol Address بوده که معادل فارسی آن “آدرس پروتکل اینترنت” می‌باشد، در بستر اینترنت هزاران دستگاه، گجت، سیستم و… در حال فعالیت بوده که در اکثر مواقع نیازمند برقراری ارتباط و تبادل اطلاعات برای پایدار ماندن اینترنت و رفع نیاز کاربران هستند، ولی آیا تا کنون از خود پرسیده‌اید این دستگاه‌ها چگونه یکدیگر را در شبکه یافته و دچار خطا نمی‌شوند؟
در حقیقت IP آدرس از یک سری عدد و رقم تشکیل شده که با قاعده و گرامر خاصی کنار یکدیگر قرار گرفته‌اند تا شماره‌‌های شناسایی یکتایی برای دستگاه‌های فعال در بستر اینترنت فراهم آورند، به زبان ساده‌تر IP یک شماره شناسایی است که با استفاده از آن می‌توانیم بین دستگاه‌های فعال در شبکه تمایز ایجاد کرده و آنها را از یکدیگر تشخیص دهیم.
آی‌پی را می‌توان به تمام شماره شناسایی‌هایی که تا‌به‌حال دیده‌اید نسبت داد، به عنوان مثال کد ملی که شماره شناسایی هویتی یک فرد است را تصور کنید، ما با این شماره افراد را از یکدیگر تشخیص می‌دهیم، شماره‌ای که برای هر شخص منحصربهفرد بوده و هیچگاه با دو کد ملی یکسان رو‌به‌رو نخواهیم شد، این مثال قابل تعمیم برای بقیه شماره شناسایی‌های مورد استفاده ما در زندگی است، به عنوان مثال شماره‌ی پلاک خودرو‌ها، شماره‌ی پلاک خانه‌ها و…
تمام مثال‌های ذکر شده دارای یک ویژگی خاص هستند و آن یکتا بودن این شماره‌ها است، آی‌پی نیز در شبکه‌هایی مانند اینترنت خاصیت یکتا بودن را دارد. در واقع آی پی اختصاص داده شده به هر دستگاه با دستگاه دیگر متفاوت است در صورت اختصاص یک آی‌پی یکسان به دو دستگاه مختلف، شبکه دچار اختلال خواهد شد.
بیشتر بخوانید: بهترین نرم‌افزار آنتی ویروس تحت شبکه
انواع گوناگون آدرس آی‌پی
آی‌پی‌ها در دسته‌بندی‌های متفاوتی گروه‌بندی می‌شوند که در ادامه تمام آنها را بررسی می‌کنیم، اما یکی از معروف‌ترین این دسته‌بندی‌ها که شاید بیشتر با آن برخورد داشته باشیم، تفاوت در شماره‌ی نسخهی آی‌پی است، به طور کلی در حال حاضر دو نسخهی مختلف از IP را در اختیار داریم:
- آی‌پی نسخهی ۴ (IPv4)
- آی‌پی نسخهی ۶ (IPv6)
جالب است بدانید، فرایند شکل‌گیری آی‌پی نسخهی ۶ داستان جالبی دارد، هنگامی که دستگاه‌های موجود در شبکه افزایش یافتند، به دلیل کمبود تعداد آدرس‌های منحصربهفرد استفاده شده در شبکه، متخصصین در پی حل این مشکل بر‌آمده و پس از تحقیقات فراوان تصمیم گرفتند یک نسخهی جدید از IP را معرفی کنند که تعداد آدرس‌های بیشتری را در خود داشته باشد و بدین ترتیب پای آدرس IP نسخهی ۶ به میان آمد، در ادامه به طور دقیق این دو مورد را بررسی کرده و تفاوت‌های هریک را برای شما شرح می‌دهیم.
آشنایی با آی‌پی‌های پویا و آی‌پی‌های ایستا
تفاوت این دو آی‌پی در مدت زمان در اختیار داشتن آن توسط دستگاه است و در ساختار و باطن و اصل آنها هیچ تفاوتی وجود ندارد، شرکت‌های ارائه‌دهنده اینترنت (ISP) معمولا از آی‌پی‌های پویا (Dynamic IP) استفاده می‌کنند، به این‌صورت که پس از هربار خارج شدن از شبکه و ورود مجدد، شرکت به وسیله‌ی سرویسی به نام DHCP یک آی‌پی جدید به شما تخصیص می‌دهد.
در سمت مقابل، آی‌پی‌های ایستا یا ثابت (Static IP) وجود دارند، این دستگاه‌ها معمولا سرویس‌دهنده (سرور) بوده یا دستگاه‌هایی هستند که نیازمند سرعت بالای پاسخگویی در شبکه هستند، آیا تا به حال از خود پرسیده‌اید چرا سازمان‌های بزرگ و مهم که باید در دسترس عموم باشند دارای آدرس‌های ثابت بوده و به ندرت جابه‌جا می‌شوند؟
آشنایی با آی‌پی‌های معتبر (Valid) و نامعتبر (Invalid)
اصطلاح دیگری که در تقسیم‌بندی آی‌پی‌ها به آن برمی‌خوریم Valid و Invalid بودن آن‌هاست، در واقع به آی‌پی‌هایی Valid یا معتبر می‌گوییم که بتوان از آنها برای برقراری ارتباط دستگاه‌های موجود در بستر اینترنت استفاده کرد، در طرف مقابل این تعریف، به آی‌پی‌هایی که نمی‌توان از آنها در بستر اینترنت استفاده کرد و معمولا در شبکه‌های محلی و کوچک مورد استفاده قرار می‌گیرند Invalid یا نامعتبر می‌گوییم.
آشنایی با آی‌پی‌های عمومی و خصوصی
به صورت کوتاه و قابل فهم، آدرس آی‌پی عمومی (Public) به آی‌پی‌هایی گفته می‌شود که بنابر احتیاجات شبکه از آنها در شبکه‌ی اینترنت نیز می‌توان استفاده کرد و مالکیت عمومی دارند، در طرف مقابل آی‌پی‌هایی که به صورت خصوصی در شبکه‌های داخلی مورد استفاده قرار می‌گیرند، آی‌پی خصوصی (Private) نامیده می‌شوند.
به عنوان مثال شبکه‌ی داخلی سازمانی را در نظر بگیرید که دارای ۴۰ کلاینت بوده و آدرس کلاینت‌ها از محدوده‌ی ۱۹۲.۱۶۸.۱۰.۲۰ تا ۱۹۲.۱۶۸.۱۰.۸۰ (در کلاس B) هستند و در عوض برای دسترسی به شبکه‌ی اینترنت هر ۴۰ کلاینت باید به دستگاهی که اینترنت بر روی آن وجود دارد متصل شده و با یک آی‌پی عمومی به شبکه‌ی اینترنت متصل شوند، در این مثال ۴۰ آدرس در فضای خصوصی بوده و تنها یک آدرس عمومی برای دسترسی به اینترنت وجود دارد.